مبدا پیدایش اعیاد نوروزى
نوروز و برپایى مراسم آن، آیینى بسیار قدیمى است که ریشه‌ى آن به ایران باستان باز مى‌گردد.
بسیارى از مورخان معتقدند که نژاد پارسى )آریایى( حتى قبل از زرتشت و آغاز تمدن بابل،
شروع فصل بهار و پایان آن، دوازدهم فروردین ماه بوده است. شاید این کتیبه‌ها موثق‌ترین سند موجود
براى اثبات قدمت آیین ایرانى نوروز باشد. اما از ادله‌ى تاریخى که بگذریم، متون کهن ادبى، بهترین منبع
براى بیان چگونگى شکل‌گیرى آیین نوروزى است. نویسندگان و شاعران قرن چهارم و پنجم هجرى
همچون حکیم ابوالقاسم فردوسى، منوچهرى، عنصرى، بیرونى، طبرى، مسعودى، مسکویه و ... هر یک
در پاره‌اى از متون و اشعار بهاریه‌ى خویش از آغاز عید نوروز، سخن گفته‌اند. حکیم فردوسى، پیدایش
عدالت‌گسترى او مى‌داند. وى مى‌نویسد: »جمشید علما را فرمود که آن روز که من بنشستم به مظالم،
شما نزد من مى‌باشید، تا هرچه در او، عدل و داد باشد، بنمایید تا من آن کنم، و آن روز که به مظالم
است، مبدا و منشا اعیاد نوروزى مى‌دانند. دکتر جلال فرقانى، محقق تاریخ، زبان و ادب فارسى و استاد
دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه‌ى اصفهان زیبا مى‌گوید: »در متون کهن از قول ابوریحان بیرونى
آمده است که جمشید، پادشاه بزرگ ایران زمین در آغاز حکمرانى خویش به دست انسان‌هاى خردمند و
جنیان، گردونه‌اى ساخت که از طریق آن مى‌شد به آسمان پرواز کرد. وى در نخستین روز فصل بهار، عزم
خود را راسخ نمود تا بر گردونه‌اش سوار شود و به آسمان پرواز کند. در آن روز، خواسته‌ى جشمید محقق
شد و او به همراه لشکرى از موجودات ناشناخته به سوى آسمان‌ها شتافت. از آن زمان به بعد، به
دستور جمشید، آغاز فصل بهار را جشن گرفتند و این رسم، سینه به سینه منتقل گشت«. وى ادامه
مى‌دهد: »در اغلب متون ادبیات فارسى، سخن راندن از نوروز و فصل بهار و به ویژه بیان چگونگى پیدایش
رسوم نوروزى، با اسطوره و داستان گره خورده است. از این قبیل متون که بگذریم، در پاره‌اى از کتب نیز،
نویسنده به دور از اغراق و غلو، به آغاز نوروز اشاره کرده است. مثلاً در جایى نوشته‌اند که ایرانیان
باستان در فصل‌هاى سرد سال، به جهت پرهیز از سرما و یخبندان مجبور بودند در خانه‌هاى خویش
بمانند و مجال بیرون آمدن از خانه را نمى‌یافتند اما آغاز فصل بهار براى آنها به معناى رهایى از اسارت در
خانه و ورود دوباره به دشت و دمن بود لذا ایرانیان از آغاز فصل بهار همواره به وجد آمده و مى‌کوشیدند که
آن را به نوعى، گرامى بدارند. در جایى دیگر نیز خیام، خود مى‌نویسد که علت برگزارى عید نوروز،
بازگشتن خورشید به برج حمل و آغاز گرما به طبیعت است«. به هر حال،جشن نوروز به هر شکل و
سیاقى که آغاز شده باشد، بهانه‌اى است براى شکر نعمت بهار و بازگشتن طراوت و سرزندگى به دامان
طبیعت و این، نشان از روحیه‌ى لطیف و نازک‌اندیشى ایرانیان دارد.
